Tmuccewt n Schrodinger

Erwin Schrödinger [Eɣvin Cɣudinga] zeg yimezwura i ixedmen x ufisik n wanict (Quantum Physics). Schrodinger ittwassen s tmuccewt-nnes, d lmuɛadala-nnes ixef yeksi Tasemɣurt n Nobel.

Maca min teɛna tmuccewt-a?
D ijen tmuccewt tettwag deg yij n usenduq n wuzzal. akid‑s ij n tseɛɛet n Gayger (Geiger counter), tafḍist, taziyyat n arrhaj d ij n lmadda ad tili radioaktiv.

Xmi tfessi lmadda-nni i yellan radioaktiv. tisseɛɛet n geiger txeddem, tesenhezza tafdist i ɣer‑s icedden, ittrezzan taziyyat n arrhaj, i ɣa‑yenɣen tmuccewt. Maca afsay nni n lmadda-nni radioaktiv ittiri mɛayna. wer izemmer ḥed ad yessen melmi ɣer yewqeɛ. Suyenni maḥend ɛad wer nerẓim tasenduqt-nni, wer nzemmer a nessen tmuccewt ma tedder ma temmut. Minzi tudert n tmuccewt teqqen ɣer lmadda nni ma ad tefsi niɣ lla. Degg‑a i yejjin Schrödinger ad yinni: tmuccewt temmut tedder s tnayen deg ijen umur.

Tmuccewt tettili nican tedder temmut di tecti d ijt. Minzi wer nzemmer a nessen ma tedder wer temmut. ma temmut wer tedder. Minzi wer ɣer‑neɣ ra d ij n tussna i zi ɣa naweḍ a nessen minxef tella tmuccewt. Mala nekker a nqemmer waha. uca min xef mma i nqemmer, walli d weni. Maca mara nenna illa tmuccewt aqqa‑tt di qaɛ mindi tzemmer ad tili. Qa wer nxeṭṭi ca.

Maca ɣir a nawed a nessij x tmuccewt. nettessen lexdenni ma tedder ma temmut. Ataf ad yewḍa umxumbel-nni n temmut tedder di tecti d ict.

Tmuccewt n Schrodinger tuɣa‑tt d axarres deg uzellif waha. Maḥend ad ifḥem ca n tmeslayin d tmeẓẓyanin i yellan wer dasen‑tfeḥmed s ufisik n Newton. Min ɛnant?, d mamek xeddment?, d min teggent? d iseqsan i yellan ɣir ɣer Fisik n wanict.

Iliktrunen, iprutunen d marra min x‑asen imeẓyen, wer nzemmer a nessen mani i llan niɣ mani zemmren ad ilin awerni cwayt n lweqt. Minzi maḥend wer nezri. Maḥend wer nerzim tasenduqt. Aqqayen mani mma. di mmara imuccan izemmren ad irin. 

Ilyahoo Proshel
Ilyahoo Proshel
Azul. Qqaren-ayi lyahu!

Amaynu

Yeqqen ɣer-s

Atiliskup n James Webb isewwar-dd ipilarn n twaggit

Ipilaren d ilfan, n ugaz d tɛejjact, d waṭṭas n yetran: Atiliskup n Webb yeksi-dd ca n twessaf wer llint wer xliqent.

Ijjen wegraw d ameqqran x tudert n Tmaziɣt n Arrif iggur ad yili di Biyya.

Iggur ad yili di min dd-ittasen ijjen wegraw d ameqqran ad tegg tamesmunt n Garabide aked twiza n tmesmunt n Abrid i tgumi d...

Ijjen wegraw d usseḥḍar x wawal, tira d tsekla n Tmaziɣt di Nnaḍur

Iggur ad yili ass-a n ssebt (01.10.2022) zi tseɛɛet n xemsa n uɛecci, ijjen uṣeḥḍar x wawal d tira n Tmaziɣt d ijjen wegraw...

Tlata n wussan n ufurmasyu i tegga Prof. Dr. Mena B. Lafkioui i yiselmaden n Tmaziɣt di Nnaḍur.

Ittwagg ijjen wemsagar n ufurmasyu i yiselmaden n Tmaziɣt deg wussan n 08, 09 d 10 zi Cutenbir i yeɛdan di tendint n Nnaḍur....