Tayri: Cwayt n Ucimi, d ca nniḍen

Melmi tettarbated idduquz‑ak lmic n ccimi deg walli. Tiḥeryaḍin n tyacitin, teggent‑ent ihurmumnen waha. Zemmer Acimi, d rirart n ihurmunen ad ksen afray x useqsi ameqran di tudert: min tɛna tayri?

Dopamin itteg‑aneɣ am duga, . © Tala: Erzebet Prikel/Pixabay

  • Ad texsed, ttacid am cnaw mala teflipperd, minzi alli nneɣ irexxu‑dd i dupamin.
  • Phenylethylamin d ijjen uhurmun qat dayneɣ iḥekkem la d netta di tmexsa
  • Imerzzuten umnen belli ssa ɣer zzat ad taf nzemmer ad nsenneɛ tyacit s tmexsa deg ulabur

Afarfar deg ur, ifassen tteddaḍen, d tiḥjajatin deg uɛeddis. Ad as tinid d ca n waṭṭan i dayc, Maca tettarbtedd di ḥedd waha. Minzi xmi ntxess taddut nneɣ tfarreɣ‑dd ca n leɛjubat n ccimi, tejjan‑aneɣ nttaca s manayaenni marra.

Asistim n lexlaṣ, melmi itxeddased ixf nnec x ca n ḥajet teggid‑tet tecna, niɣ melmi teccated i yixf nnek deg uɛrur. Asistim‑a ɣer‑s ijjen tebridt deg walli nneɣ, tessiɣa areqqas n dopamin(ahurmun n lefraḥet). Tyacit itteg dopamin tarwes di tenni itteg ccrab, niɣ druga, tarwes deg uflipper. Dinni ɛawd Phenylethylamin (PEA), itteggen tyacitin n tayri, ɛawd d netta d lesbab daneɣ itejjan ad nxess.

Tayri am Druga.

Phenylethylamin i yellan d ijjen uhurmun qat dayneɣ zi lebda. Ittban di trezzuti belli d netta daneɣ itejjan ad nexss. Ahurmun‑a dayneɣ, qat s cwayt drust la zzit n lluz, d tcukulati, d netta iteggen min xef neqqar « tiḥjajatin deg uɛeddis » xmi ttiri yallah ntterbet. ta d ijjen tmuɣri umussnaw n ucimi awstrali Peter Godfrey yufit di trezzutin deg dammen n ca n yewdan ttuɣa yallah ttarebten. Yufa Nnumru n PEA deg idammen‑nsen yuli aṭṭas.

Maca PEA wer ittili deg idammen s wuṭṭu di tayri waha. Ittali ura ɣa yenni ikessin kukayina niɣ LSD (druga). Suya nzemmer ad nesseqsa x tayri, ma d druga??

Scannir n lmux mrawasen dags inni yeṭṭarbten.

Helen Fisher. yellan d ijjen Untrupuluji d amerikan, iksi s wemnus n ucimi n tmexsa. Hima ad yefhem min ittilin deg walli n yenni ittexsen, ggin tteḥlil n MRT i 2500 n yewdan yallah ttarebṭen (qell i sebɛa n iyyuren zegʷami). Izwi n trezzut‑a , ad snen man iɣeẓdisen n walli iḥekkmen deg utarras iṭṭerbṭen, d min itteg ḥima ad naca amenni.

lmux amen yekmel yedwel cnaw ca n fabrika n udupamin, idaneɣ itejjan n terra taynit i wi ntxess waha. netxarres dag‑s ass amen yekmel. Adupamin‑a ɛawd itejjaneɣ nettebra zzag‑s, nrezzu ad nili akd wi ntxess, ḥima ad yemmerni udupamin deg alli. timegga‑ya n walli mrawasent ak tenni itegg melmi ca n yejjen ittebla druga.

Dupamin iruḥ!

Alay n udupamin idaneɣ itejjan n ttaca n s tayri, ineqqes aṭṭas awarn‑i tlata n iseggʷusa. Senni ɛawd ixellef‑it Oxytocin, ittwasnen s uhurmun n lehna, d unedleq, d weqnaɛ. Aneggar n manaya: ttedwal arraḥet di tmunt ttecqa kṭar zi tyacitin nni marra.

Maca deg 2011, tasdaswit n Stony Brook tufa: Waxxa ɣa ɛdan ɛecrayat n iseggusa n lemlak, zemmern ad tterbṭen ɛawd deg aya wya. Imerzzuten ggin tteḥlil n MTR i ca n yewdan melcen ca n 21 iseggusa zgʷami.
Ufin belli Fabrika n udupamin deg alli qat ɛad txeddem ɣer‑sen as tinid yallah xsen ayawya. Waxxa ɛdan iseggusa uca yehwad udupamin, manaya wer ixess ad yini belli tayri teqḍa, arribis: waxxa itejja uzuyyet d tmexsa x umezwar, maca lexlas d lefraḥet i lmux lebda qat din, tecceɛ dag‑s adupamin ɛawd.

Ijjen tayri ad kidi teksiɣ!

Godfrey d Fisher txerrsen deg imal, ttwalan belli ssa ɣer  zzat ad taf nzemmer ad nṣenneɛ ticatitin n tayri deg labur. Niɣ s ijjen wawal nniḍen: « Druga n tayri. »

« nec beɛda ttwaliɣ belli ad naweḍ ca n wass ad nsenneɛ dwawat, issalayn Adopamin niɣ d Noradrenalin, zzays ad nfekk imxumbal n tayri, ad taf iwdan wer ixsen ɛemmers ad xsen. inni yuḥlen zi lɛuc n lemlac ad zemmern ad ttarebten deg ayawya zi jdid » yenna Fischer

Ɣer ɛawd: Tayri terna taɣyuli!
Lefraḥet niɣ d axeyyeq, ikuluren ttiraren di tnefsect d ddat nnec!

Majid Aqelɛi
Majid Aqelɛi
Majid, Izran, Tudart tazgzawt, d Tussna...

Amaynu

Yeqqen ɣer-s

Atiliskup n James Webb isewwar-dd ipilarn n twaggit

Ipilaren d ilfan, n ugaz d tɛejjact, d waṭṭas n yetran: Atiliskup n Webb yeksi-dd ca n twessaf wer llint wer xliqent.

Ijjen wegraw d ameqqran x tudert n Tmaziɣt n Arrif iggur ad yili di Biyya.

Iggur ad yili di min dd-ittasen ijjen wegraw d ameqqran ad tegg tamesmunt n Garabide aked twiza n tmesmunt n Abrid i tgumi d...

Ijjen wegraw d usseḥḍar x wawal, tira d tsekla n Tmaziɣt di Nnaḍur

Iggur ad yili ass-a n ssebt (01.10.2022) zi tseɛɛet n xemsa n uɛecci, ijjen uṣeḥḍar x wawal d tira n Tmaziɣt d ijjen wegraw...

Tlata n wussan n ufurmasyu i tegga Prof. Dr. Mena B. Lafkioui i yiselmaden n Tmaziɣt di Nnaḍur.

Ittwagg ijjen wemsagar n ufurmasyu i yiselmaden n Tmaziɣt deg wussan n 08, 09 d 10 zi Cutenbir i yeɛdan di tendint n Nnaḍur....