Mamek teggen Imselmen ḥeṭṭan ayur n aremḍan?

Yura-t: Anir Maziɣ

Ttemsebḍan yemselmen deg uyur ameslem zi tmurt ɣer tenneḍni, s uyenni nettaf mkul agdud ameslem melmi ibedda aẓummi-nnes, melmi yettɛiyyad d cḥal itẓumma n wussan (ca 29 n wussan, ca 30). Mayemmi amsebḍi-ya? Mamek tettegg mkul tmurt deg uḥeṭṭu n uyur?

Di Lislam, ataf ad yebda Ramaḍan ixess ad ḥḍan yemselmen ayur deg ass n 29 zi Ceɛban, mala ẓrin-t deg ujenna ataf ad ẓummen tiwecca-nnes, mala wer teẓrin ca, ad ikemmel Ceɛban 30 n wussan. Tsennaden di manaya x Lqurēan ( Tsurt n Lbaqara – 185) d Lḥadit. Maca mamek tegga tmeẓra-ya n uyur, ma s tiṭṭawin waha niɣ s tiliskup? hi mala nessexdem asiḍen amsṭrunum (Astronomical calculation) ? danita i msebḍan-tt Tmura d Lefquyat‑nsent, mkul ca mamek itwala. 

– Asiḍen asṭrunum (Astronomical calculation) :

Ɛla ḥsab tamassant-a, nzemmer ad nessen melmi tbeddan iyuren zi ssa d luluf n iseggusa zdat, walli ijjen useggʷas niɣ tnayen waha, asiḍen asṭrunum ixeẓẓer ɣer umuni anammas (Central coupling) jar ajenna d tziri, zdat i uɣelluy n tfukt,  zzag-s i ntessen ma nzemmer a nẓer ayur ass n 29 deg ujenna ma wer nzemmer ca.

Ca n twalatin wer t-netwili ca waxxa tewca‑neɣ-dd tmassant-a belli nzemmer a t‑netwala, manaya ittili zi lesbab n usegnu d lḥal n ujenna. 

– Lxezrat s tiliskup d tiṭṭawin :

Lfuqha n ddin msebḍan ula di mamek ixess a nẓer yur, ma s tiṭṭawin waha ma nzemmer a nesɛawen s tiliskup. Ula di wi ɣa yeẓren yur msebḍan dag-s, ma a t‑ẓren 2 n iwdan d ttiqet uca anẓumm, ma ar t‑ɣa‑ttwalan aṭṭas n yiwdan. 

Di marra timura timselmin i ḥeṭṭan ayur s tiṭṭawin, ttrajan ɣer wagdud-nsen ad-asen laɣan ad-asen inin qa neẓra yur (am SSaɛud) , illa Lmerruk d Salṭanat Ɛumman sɛawanen ula s lɛesker‑nsen d lmexzen. S uyenni cḥal n twalatin txeṭṭa Ssaɛud deg uyur, am 2019 lami teẓra itri itɣil-as d yur n lɛid ameẓyan, al ami d ameggaru i tufa illa texḍa. 

Din ca n tmura am Misra txezzar ayur s tiṭṭawin, maca mala tufa teẓra yur, netta asiḍen asṭṛunum (Astronomical calculation) imsebḍa akid-s, wer tkessi ca s lxezrat. 

– Yur n Aremḍan ɣer sḥab lxarij :

Di lxarij tḥajit nneḍni ɛawed, tettafed deg ict temdint ijjen iẓumm ass‑a, ijjen yettraja al tiwecca. Ijjen yetẓumma aked Ssaɛud minzi din i tella Mekka, ijjen itẓumma aked tmurt-nnes (Amaɣrabi aked Lmeɣrib, Adzayri aked Dzayer,…) minzi ssin id-yusa. Iciɛiyen ɛawed tẓumman aked Iran. Waxxa dini imeqqimen islamiyen ḥeṭṭan yur, manaya wer ismun ca Imselmen n ujemmaḍin ad ẓummen ad ɛiyden deg wass d ijjen, mkul ijjen d tamzgida ig iḍeffar.

Ayur d tsertit :

Aṭṭas n yiwdan qqaren qa ula d tasertit tudef deg uḥeṭṭu n uyur d umsebḍi din jar tmura timselmin, ticcen imedyaten s Lmerruk d Dzayer i yellan d jjiran maca qlil xmi beddan Aremḍan tɛiyyaden deg wass d ijjen, d Libya deg wakud n Lqeddafi umi illa lebda tezgur i tmura nneḍni di beddu n uyur. ula di Lɛiraq n lexxu nettaf tammurt d ict, maca Iciɛiyen d Isunniyen temsebḍan ca n twalatin deg uyur. 

Lqeddafi minzi tuɣa iḥeṭṭa yur ? 

Di lɛahd n Lqeddafi, ttuɣa tizgur Libya ca n twalatin s tnayen n wussan ! Xmi ɣa nedwel ɣer mamek ttuɣa tḥetta Libya ayur nettaf ttuɣat txezzar ɣer usiḍen asṭrunum (Astronomical calculation), maca amsebḍi jar-as-d d tmura nneḍni ixezzaren ɣer usiḍen asṭṛunum di Lweqt n lxezrat. Mamek nenna asiḍen asṭṛunum ixezzer ɣer umuni anammas (Central coupling) jer ujenna d tziri, zdat i uɣelluy n tfukt, maca Libya txezzar zdat i wenqar n tfukt. Amsebḍi-ya ɛawed itaf iẓuran-nnes di Lislam ɣer beddu n wass, jar yenni itwalan ibedda aked wenqar n tfukt d yenni itwalan ibedda aked uɣelluy-nnes.

Amaynu

Yeqqen ɣer-s

Atiliskup n James Webb isewwar-dd ipilarn n twaggit

Ipilaren d ilfan, n ugaz d tɛejjact, d waṭṭas n yetran: Atiliskup n Webb yeksi-dd ca n twessaf wer llint wer xliqent.

Ijjen wegraw d ameqqran x tudert n Tmaziɣt n Arrif iggur ad yili di Biyya.

Iggur ad yili di min dd-ittasen ijjen wegraw d ameqqran ad tegg tamesmunt n Garabide aked twiza n tmesmunt n Abrid i tgumi d...

Ijjen wegraw d usseḥḍar x wawal, tira d tsekla n Tmaziɣt di Nnaḍur

Iggur ad yili ass-a n ssebt (01.10.2022) zi tseɛɛet n xemsa n uɛecci, ijjen uṣeḥḍar x wawal d tira n Tmaziɣt d ijjen wegraw...

Tlata n wussan n ufurmasyu i tegga Prof. Dr. Mena B. Lafkioui i yiselmaden n Tmaziɣt di Nnaḍur.

Ittwagg ijjen wemsagar n ufurmasyu i yiselmaden n Tmaziɣt deg wussan n 08, 09 d 10 zi Cutenbir i yeɛdan di tendint n Nnaḍur....