Ṭṭhart: Min iqqar ddin d tussna?

Azgen ameqqran idneɣ netteɛqal i wass i daneɣ-ṭṭehhren, netteɛqal i tiqqest-nni min ked nuca d neccin nettbeccac awarni i ṭṭhart. Ɣer-neɣ neccin Imaziɣen, aḥenjir xminni das-tteggen ṭṭharet d ass-nni i di ittadef Lislam. Neqqar « iselm-as i uḥenjir ». Udayen la d nitni ɣer-sen imextan maca Irumiyen lla. Ddegg-a n beṭṭu jar tideyyanin ijja-aneɣ maḥend ad nbeqqec deg iẓuran n ṭṭhart di tɣermiwin d tussniwin tiqdimin, d min xef ttbeddan imselmen maḥend ad ṭṭehharen.

Manis i dd-tekka ṭṭhart ?

Aṭṭas n wayduden d iqdimen tuɣa ssnen imextan, ggin-t di leɛwayed-nnsen. Ggin-t Waɛraben qbel i Lislam, Iferɛunen, Udayen… Di tussna Tamisrit qqaren belli Akuc n tfukt Raɛ d netta i yeggin ṭṭhart i yixef-nnes d amezwaru. Imasriyen iqdimen ttuɣa ttɣilen belli tezweɣ n uɣelluy n tfukt, war djin ɣir d idammen n ṭṭhart n wakuc Raɛ.

Aɛewwad i ttuɣa yexsen ad yadef ɣer lmeɛbed n Raɛ, ttuɣa ixes ad yili yexten ixef-nnes, ad iḥeff acewwaf-nnes, maca ṭṭhart-a ɣer-sen tuɣa tteggen-tt d nitni mɣaren.

Di leḥyuḍ d igeddimen Imasriyen nettaf belli ibriɣen d nitnti ig itteggen ṭṭhart (urid imeẓẓyanen am yiḍ-a). Tacebriqt n ubrur i ttuɣa ttekksen neṭṭaren-t deg yiɣzar n Nnil ḥuma ad adsen ɣar Wakuc n yiɣzer.

Imextan di tussna taqdimt teqqnen ɣar tazdugi n Arrimet (zzag-s i dd-ikka awal n « ṭṭhart » i sxeddamen di Teɛrabt d Tmaziɣt). Imerzuten deg umezruy qqaren itɛin tacbriqt n webrur ca n twalatin thellek (ittili dag-s lbaktirya) uca ttuɣa ttekksen-tt ikehhanen d amezwaru zi senni ɛada-ya temmutti ɣer wegdud amen ikmel. Xenni txes ad tini belli atarras immutti zi temẓi ɣer targazt (zeg uḥenjir ɣer wergaz) amknaw min nettaf yiḍ-a ɣer teqbilt n Lmasay di Kinya, i yetteggen imextan i iḥenjiren xmi ttakk°aḍen 13 issgusa.

Ṭṭhart: Zi Tudayt ɣer Lislam

Iqqar David L. Gollaher deg udlis-nnes: « Circumcision: A History of the World’s Most Contrversial Surgery » belli Udayen kisn-dd ṭṭhart zeg Imasriyen. Ɣer Udayen, imextan ixess ad yili xminni aḥenjir ittakk°aḍ ass-nnes wis tmenya. Ixess baba-s uḥenjir ɣa yeggen ṭṭharet i mmis niɣ ca n Lḥaxam. Imextan ɣer Udayen ittawi-dd lɛahed i din jar nnabi Brahim d Rebbi. Deg wass-a i di ittsemman Udayen ismawen i tarwa-nnsen, yegga axmi d ssabeɛ ɣer Imselmen, i di ɣerrsen ca n ddbiḥet nitni. Imselmen iqdimen la nitni tuɣa di zzman tteggen ṭṭharet deg wass wis sebɛa niɣ wis 13 niɣ wis 21. Maca ɛada-ya wer teqqim.

Asewwar: Yunatan Sindel

Mala di Tudayt, nitni qqaren ila imextan d « lɛahed jar Rebbi d nnabi Brahim ». Imselmen nitni bennan ɣir x ijjen lḥadit waha. Lquran netta wer issiwel qaɛ x imextan. Udayen nitni wer tteggen ca imextan i tḥenjirin, amec teggen ca n wagduden d imselmen d wafrikanut.

Ṭṭhart di Lislam d Tmasiḥit

Lquran netta wer issiwel qaɛ x ṭṭharet. Imselmen weyyen-dd ṭṭhart zeg ijjen lḥadit n Iben Saɛed, i dd-iydar Lbuxari d Muslim d Ttermidi. Iben Saɛed yenna belli areqqas Muḥemmed yenna: « Lfiṭra nettat xemsa: Imextan d uḥeffi s wezzal d tikkest n ccɛar n tiddeɣt, aqesses n waccaren, aḥeffi n cclaɣem ». Imextan di Lislam wadji ca d ijjen ḥajet i yudfen di Lɛaqida, maca nettat tudef deg yiyyar n tazdugi waha. Ccafiɛi iqqar belli ṭṭhart d lwajib, maca Bnu Malek iqqar qa nettat d « sunna » waha wadji bu d bezzez x iwdan. Aṭṭas n iwdan qqaren belli ṭṭhart tekk-dd zi « Tisrayliyin », ittsemma tudef-dd x Lislam x webrid n Tudayt.

Imasiḥiyen nitni wer tteggen ca imextan. Amrabeḍ Pules iqqar belli wenni ig itteggen imextan war illi ca d Arumi n tidet. Yeqqar di tebrat-nnes i Igilaṭiyen: « ha aqqa-ayi nec d Pules qqareɣ-awem mala teggim imextan, qa mas Yeccu wer kenniw ineffeɛ di walu » Pules yeqqar nican ila : « imextan n tidet d imextan n wul maci d imextan n tcebriqt n ubrur, d imextan n wul s buhbel maci s udlis, d ijjen ddegg n imextan wer ittwagg s ufus » .

Min umi tselleḥ tacbriqt n webrur?

Tacebriqt nettat tḥeṭṭa tazellift n webrur, trenni taẓyuḍi deg yiḍes jar weryaz d temɣart. Ɛawed tettɛawan ɣer taqqut.

Taẓyuḍi n taqqut tettiri xminni tacbriqt teḥḍa x tzellift n webrur, ɛawed tettic-as ijjen lḥasasiya (sensibilité) kter. Tacbriqt tneffeɛ ura i temɣart minzi aḥekki n webrur ittiri qell zeg webrur umi yemsar ṭṭhart.

Bla tilemt n tcebriqt (ittilin d taleqqaɣt, terḍeb di lḥal-nnes i yellan nurmal), mala tettwakkes ataf tilmect n tzellift n webrur ad tili tegder, texcen minzi ad taf tɛerra lebda. S uya tasunibilit-nnes (sensibilité) ad tili qell. Bla tacbriqt ad yili yiḍes aked temɣart yeqseḥ, minzi ataf wer tettili ca tilmect s zzyada ittɛawanen abrur di taqqut, xenni tilmect ad tili tcedd s waṭṭas amec i dd-nemmal di tewlafin-a:

Ṭṭhart tḍarra abrur? ha min teqqar WHO

Tamesmunt tamaḍlant n ṣeḥḥet (WHO) teqqar ila 30% n yergazen deg umaḍal ggin ṭṭhart. Ijjen tɣuri d Tadanmarkit, tenna belli irgazen ittwaxetnen d ticrikin-nnsen yeqqseḥ x-asen ad awḍen ɣer urgazem-nnes. Ijjen ameknaw Martin Frich yeqqar belli : « Imextan ttafen imxumbal ad awḍen ɣer urgazem-nnes kter s tlata n twalatin zeg iwdan i wer ixtinen ca« . Frich iqqar belli amxumbel-a yella minzi tettwakkes tacbriqt n webrur i di tella tasunsibilit, maca tikkest n tcebriqt wer ittegg bu imxumbal deg ubeddi n webrur niɣ x inni ig inṭṭaren deɣya.

Imxumbal n wextan

Ṭṭhart ittegg aṭṭas n imxumbal x ṣeḥḥet n bnadem, nzemmer ad zzag-sen neydar:

  • Izemmer aḥenjir ataf wer itteṭṭes bu mliḥ, iddakk°al yebsel kter.
  • Mala aḥenjir iwaret zi baba-s aɛeddem aɛeffan, ataf tzemmar ṭṭhart ad tneɣ aḥenjir.
  • Aḥenjir ataf ittru aṭṭas, imeṭṭawen zemmren ad siɣin ar asegg°as ikmel.
  • Iqseḥ x iḥenjiren ittwaxtnen ad heddnen ixef-nnsen niɣ ad ten heddnen iwdan nniḍen.
  • 117 n iḥenjiren ttmettan deg Umarikan s lemsibbet n wextan d ṭṭhart. Rni ɣer-s imxumbel n uceyyen i das ittemsaren i webrur amecnaw mayen yemsaren di 2005 i 17 n iḥenjiren di Lezzayer
  • Axtan izemmer ad yejj aẓur i dd-ttawyen aman zeg iqellalen ar tzellif n webrur ad yili yeḥsar, manaya qqaren-as « meatal Stenosis ». Amxumbel-a ittemsar ɣer 20% zeg yinni itteggen axtan.
  • Timɣarin itteɛjib-asent abrur i wer ittwaxtnen ca, kter zeg webur ixetnen, deg yiḍes.

Ɣar ɛawed : Lilit: Tamɣart tamezwarut n sidna Adam i das-innan « Lla »

Lisrae d Lmiɛraj: D tidet niɣ d ixarriqen?

Amaynu

Yeqqen ɣer-s

Atiliskup n James Webb isewwar-dd ipilarn n twaggit

Ipilaren d ilfan, n ugaz d tɛejjact, d waṭṭas n yetran: Atiliskup n Webb yeksi-dd ca n twessaf wer llint wer xliqent.

Ijjen wegraw d ameqqran x tudert n Tmaziɣt n Arrif iggur ad yili di Biyya.

Iggur ad yili di min dd-ittasen ijjen wegraw d ameqqran ad tegg tamesmunt n Garabide aked twiza n tmesmunt n Abrid i tgumi d...

Ijjen wegraw d usseḥḍar x wawal, tira d tsekla n Tmaziɣt di Nnaḍur

Iggur ad yili ass-a n ssebt (01.10.2022) zi tseɛɛet n xemsa n uɛecci, ijjen uṣeḥḍar x wawal d tira n Tmaziɣt d ijjen wegraw...

Tlata n wussan n ufurmasyu i tegga Prof. Dr. Mena B. Lafkioui i yiselmaden n Tmaziɣt di Nnaḍur.

Ittwagg ijjen wemsagar n ufurmasyu i yiselmaden n Tmaziɣt deg wussan n 08, 09 d 10 zi Cutenbir i yeɛdan di tendint n Nnaḍur....