Min ɣa iweqɛen i tmurt d bnadem mala nqaḍant tzizwa ?

« Bnadem ad yedder rebɛa n iseggusa waha mala wer qqiment tzizwa s nnej i tmurt ». Wa d ijjen wawal qqaren ila d Einstein i t-innan, sxeddamen-tt « imeɣnas n tzizwa » maḥend ad mmlen anict tizizwa ɣer-sent lhimmet-nnsent di macca-nneɣ d usistim aykuluji-nneɣ.

Ass awerni wass, imeɣnas n tikulujit tteggen aṭṭas n tzemmar maḥend ad snjemen tizizwa (save the bees !). Einstein sselsaqen ɣer-s ijjen wawal qqaren dag-s : « Aqqa bnadem ad yedder rebɛa n iseggusa waha mala wer qqiment tzizwa x tmurt »

La d ijjen ma issen ma s tidet inna Einstein manayenni niɣ lla. Maca mala yenna-tt ataf zeg uɣezdis amassan aqqa iffayar. .

Maɣer ?

Minzi iɣemmuyen ataf ad siɣin ad ɣemmyen ameknaw : « Arruz, Imendi d ddra » minzi asemmiḍ ad iqqim isxummur (fécondation) ddegg-a n iɣemmuyen. Maca waxxa amenni ataf yeggur a nemsafaḍ ɛawed aked waṭṭas n iɣemmuyen i yetteggen nnwac am lxuḍret d fruta. Maca qa din imudar nniḍen am ca n iqquɛen d yejḍaḍ d bellelwaḍ ad sxummren (sleqqḥen) kṭer zi 90% n ddegg-a n iɣemmuyen.

Aberru n markat n tzizwa

Aṭṭas n midden ttxellaṭen jer tizizwa d tzizwa n tammemt. Aqqa din ca n 20 alef n marka n tzizwa. Azgen ameqqran-nnsent ttɛicent di lexlawat, tettent x ca n markat n iɣemmuyen, ddegg-a n tzizwa i neffɛent aṭṭas i uxummer.

Waxxa amenni, ɛad wer nzemmer a neɛbar anict izemmrent tzizwa tibeldiyin ad sxummrent. Maca qa azgen ameqqran min ikerrez bnadem d min itteẓẓu ataf ad yedwel ɣer deffer. D aya i yuqɛen nican deg Umarikan. Zeg uɣezdis n tussna, wer nessin anict n leḍruriyt i ɣa yuqɛen x usistim-nneɣ aykuluji mala wer qqiment tzizwa.

Ma tizizwa n tammemt ula nitenti aqqa-tent di lxaṭar ?

S tidet ula d tizizwa n tammemt la d nitenti ttsufrant zeg ubeddel n twennaḍt d taẓẓut i yellan s zeyyada. Maca aqqa axarres i yeqqaren aqqa nitnti ttmettant, wer telli ca d tidet miyya di miyya. Alaḥsab tamesmunt n imsseyam n tzizwa Ilimaniyen DIB, nettaf-iten qqaren aqqa tizizwa n tammemt ssgenfan-tent, tticen-asent ddwa d isufar mala nesmqudda-tent aked tzizwa tibeldiyin. S uya, ixess-aneɣ danita a nerr cwayt n taynit i tzizwa i yettɛicent di lexlawat. Minzi x-asent i tebna macca-nneɣ, d usistim aykuluji amen yekmel.

Amaynu

Yeqqen ɣer-s

Xmi ittakk°aḍ uplastik ɣer uceffay n wutuḍ n temɣarin

« Ma din min nzemmer a negg bla ma nedwel ɣer uplastik ? Walu ! ». Ammu i yeqqar ijjen zeg inni icerken deg ijjen wawal i terẓem BBC...

Uruppa, min ittraḥen deg wefraḍ kṭer zi min dd-tessaɣ

Ij n trezzut temmal belli Uruppa deg-s aṭṭas n ttaḍeyyuɛ n macca: 153 Melyun ṭun n macca i ttett tzubayt mkul aseggʷas, kṭar zi...

Abeddel n uklima: mamec yedwel 2022 d asegg°as n tzawa d leḥmu deg umaḍal?

Qqaren imussnawen ila amaḍal iẓarr asegg°as-a ijjen lazaɣ wer ɣer-s uma-s aṭṭas zi mani, di ca n imukan deg umaḍal ɛemmers wer ẓrin am...

Ikemmuḍen n tmessi, zi Arrif ar yeffus n Uruppa amen tekmel.

Ayenni iwwḍen bumbirut Imeɣrabiyen sxessayen di tmessi i imenɛen di ca n yimukan di Arrif uɣelluy, d aya i tenna France Presse. Di Leɛrayec weḥḥed-s...