Zi min izemmem Biarnay: Tanfust n txatemt

  • Tanfust n txatemt[1]

Ijjen tmeṭṭut ɣer-s ijjen memmi-s, iseqḍeɛ ijjen unebbar[2]. Tenna-s: “I mi anebbar-nni?” Inna-s: “Ad qesseɣ i baba-m azellif mi ur ayi-tewcid miyat metqal« ! Tewca-s miyat metqal.         

Isewweq ssuq, yufa din ijjen ɣer-s atbir[3], inna-s: “Cḥal wa ay ameddukkel?” Inna-s: « Man ɣa tewced« ? Inna-s: « Ha miyat metqal! ». Inna-s: « Llah ijɛellek rrbeḥ! ».

Iraḥ fḥal-s, tenna-s imma-s: « I mi tiwid-dd atbir-a« ? Inna-s: Ila-neɣ[4] da gi tnayen, luxa aqqa-neɣ gi tlata« ! Ɛawed iseqḍeɛ anebbar, tenna-s imma-s: “Imi t-tesqedɛed?” Inna-s: “Ad qesseɣ i baba-m azellif ma ur ayi-tewcid miyat metqal!”

Tewca-s miyat metqal, isewweq ssuq, yufa din ijj n umcic ittmenza. Inna-s i mul-as: “Cḥal wa?” Inna-s: « Seɣ! » Inna-s: « Ha miyat metqal!« . Inna-s: « Llah ijɛellek rrbeḥ!« .

Irewweḥ fḥal-s. Ssuq nneḍni, ibda isseqḍaɛ anebbar, tenna-s imma-s: « I mi wa? » Inna-s: « Ad qesseɣ i baba-m azellif« ! Tewca-s miyat metqal.

Isewweq ssuq, yufa din ucca, inna-s i mul-as: « Cḥal wa« ? Inna-s: « Seɣ i uzellif-ink! » Inna-s: « Ha miyat metqal! » Inna-s: « Allah ijɛellek rrbeḥ! » .. Iruḥ, yiwi-t.

Ssuq nneḍni isewweq, yufa ijjen weydi yewta-t yijjen, inna-s: « Maɣar tewtid-t? » Inna-s: « Malla iɛizz xef-k, seɣ-as ṭṭerf n uksum, uc-as-t« ! Isɣa ṭṭerf n uksum iwc-as-t, irewweḥ fḥal-s.

Deg webrid, yemsagar aked weydi-nni yedwel d bnadem, yenna-s: » Cekk d ameddukkel-inu! Qqen tiṭṭawin-inek! » Uxa tennurẓem temdint, yudef jjen-nni netta d umedduk-ines al imma-s. Inna-s: « A tawid leflus? Aqqa-yen! A tawid llwiz, Aqqa-yen« ! Inna-s netta: « Uc-ayi txatemt« !

Yuca-s txatemt, igga-tt g uḍaḍ-ines, izerg-itt, uca ssilin-t jjnun al imma-s g ujenna.

Inna-s i imma-s: « A yi-tmelked zi ɣer ujellid »!

Traḥ ɣer ujellid, tenna-s: « A yi-tesmelked memmi« ! Inna-s ujellid: « Malla ad isbaḥ ittazzel s yeksan gi tmellalin, ur ttreẓẓint, d tẓuḍa s ufella i uzellif-ines ur t-ittreyyec[5],  a s-uceɣ illi! ».

Tedwel ɣer-s imma-s, tenna-s men das-inna ujellid. Izreg txatemt-ines, inya x uyis, ibda issarwat s ufella n tmellalin, d tẓuḍa s ufella n uzellif-ines. Yuca-s ujellid illi-s, igga tameɣra, izreg txatemt, bnin-as jjnun taddart-ines. Iqqim din netta d temɣart-ines, yuca-s txatemt-nni.

Ruxent, yus-dd ijjen wuday, yebda ittbeddal rubɛet, yenna-s i temɣart: « Uc-ayi txatemt-a, necc a m-uceɣ qeɛ rubɛet-a!« .

Tuca-s-tt, uxa izerg-itt. Inna-s: seyyeb-aneɣ s wawarn i sebɛ-bḥur!

Tseyyeb-iten.

Yus-dd urgaz n tmeṭṭut-nni, ur yufi la taddart la tameṭṭut-ines. Ibda ittru. Ucca d utbir d umcic inni isɣa-ten, ẓran-t ittru, nnan-as: Maɣar? Inna-sen: « Uday iwwey-as txatemt i tmeṭṭut-inu, traḥ akid-s s wawan i sebɛ-bḥur!« 

ẓran sid-sen yettru, uxa uguren.

Amcic yufa tamdint n iɣerḍayen, nnan-as: « Man ac-ixessen ttetted-aneɣ« ?

Yenna-sen: « A yi-dd-tawim txatemt zi ɣer wuday, wer ckum-ttetteɣ!« 

Raḥen tlata n iɣerḍayen ar wuday, ufin-t igga txatemt g uqemmum, ijj yujed-as x ccmeɛ, ijjen nneḍni ittekk-as aɛlab[6]-ines gi tanzart-ines, iɛseḍ wuday, inḍer txatemt, yuksi-tt uɣerḍa, irwer akid-s, yuwy-as i wemcic, inna-s: mayn ttuced?

Inna-s: « Aywa ay ttuceɣ! »

Amcic iksi txatmt g uqmum-ines, iraḥ al lwesṭ n lebḥer, ibrem aslem, ixs a t-yecc, tḥuf-as txatemt, iksi-tt uslem.

Amcic iraḥ fḥal-s al lmersa ittru.

Ruxa ijjen ittḥelleq iselman, yufa aslem-nn, uxa ineḍr-it. Yebda wucca ittett aslem, yufa txatemt-nn, uxa yewwi-tt i sidi-s. Izelg-itt, ruxa yus-dd wuday d tmeṭṭut-ines, nɣan uday, qqimen netta d tmeṭṭut-ines, igga tarwa-ines, gman.

Ggiɣ cway tarksin lqiɣed, ggiɣ-tent s tkermin uqbuz, icca-tent aḥḥram-nn ugenduz.


[1] Iɛawed-as-tt i S.Biarnay; Ɛmer Uɛebdesslam, di Ṭanja asegg°as n 1910,  ttuɣa ɣer-s amenni ca n 20 n isegg°usa, lasel-nnes zi ddcar n Aduz.

[2] axedmi d ameqqran, ssif

[3] Adbir

[4] Ttuɣa-neɣ

[5] ittzelleɛ

[6] anewwar

Izemmem-itt S.Biarnay « Étude sur les dialectes berbères du Rif: lexique, textes et notes de phonétique » 1917.

Yessufeɣ-itt-dd, iɛawed-as tira: Ɛebdelwaḥed ḤENNU

Ɛebdelwaḥed Ḥennu
Ɛebdelwaḥed Ḥennuhttps://lerifain.fr/
S tira.. iles yeccat iẓewran...

Amaynu

Yeqqen ɣer-s

Min dak-tenna yemma-k ula d necc tenna-ayi-t yemma.

Deg ijj n wass di zzman iεdan, memmis n uɣeṛḍa imdukkul aked memmis n umucc.iraren, ferḥen, sseεdan ass-nnsen d aṣebḥan qbala. yiweḍ-dd uεecci kul...

Samuel Biarnay, Afransis-nni i yessnen Tarifiyt di beddu n lqern n 20.

Samuel Léonard Biarnay, ilul di 15 Yennayer 1879, di Saint-Laurent-du-Cros, maca yemmut di 10 Kṭuber 1918 di Arbaṭ, d anessmezzeɣ d Afransis. Igga ca...

Min tessnem x « Rusadir » niɣ x Mlilet taqdimt ?

Rusadir ttuɣa-tt d ijjen tendint, qqaren belli tettwagg s ufus n ifuniken d Irumaniyen, maca din wi iqqaren ila abilaj n Rusadir ggin-tt Imaziɣen...

Tamesmunt n « Ad nuru i yimyura s Tmaziɣt » tessnewju Andic Cahid

Tamesmunt n "ad nuru i yimyura s Tmaziɣt", iggur ad tegg ijjen wemsagar d aseklan ggin-as i yisem « Mayd nnan idlisen ? » aked umari Cahid...