Leḥkayet n yayet Sidal

Fuṭu: Mapio

Yessufeɣ-itt-idd, iɛawed-as tira : Khalid BOUYAALA.

Ta d ij n leḥkayet tura s tmaziɣt, ufiɣ-tt di « Le Maroc inconnu – Expolration du Rif » i dd-iffɣen deg 1895.

Iɛawed-as-tt ij uqelɛi i A. Moulieras, iqqar iḥḍar deg-s. D wa d aterras-a i das-ɣa-yeslemden tamaziɣt i Moulieras di Wehran. Yugi-as i Moulieras a s-dd-yegg isem-nnes. Tessawal x uweqqar n temɣart ɣer iqelɛiyen.

Leḥkayet n yij n wergaz, imlek ufin-t akked yij n temɣart temlek.

Di ddcar n Yayt Sidal di teqbilt n Iqelɛeyyen, ij useggʷas, ttuɣa ij n wergaz yemlek, ɣer-s ij n lɛirset ; yerra-dd ɣer-s targa (taaya) n waman, ibda ittsessaw-itt. Tusa-dd ɣer-s ij n temɣart temlek, qqimen aya akked uya ; yebda itteqqu-tt sadu i yij n wurtu. Iẓra-ten ij uterras, yesnekker xaf-sen tɣuyyit. Munen-dd xaf-sen yewdan aṭṭas.

Tamɣart-nni, terwel (taawer), ḍefren-tt rebɛa n yewdan nɣin-tt s tseppunya, ɣersen-as aɛeddis s tesbut (espada), jjin-tet di berra, dlin-tet s uḥac.

Argaz-nni, tanya, yerwel (yaawer) ɣer yij n taddart texla, yeqqen tawwurt awern-as ; ḍefren-t yewdan, ttazlen awern-as, ccaten-t s lbarud, lami i yudef taddart ibda yeccat-iten-dd ula d netta zeg ij n tburjet, yenɣa deg-s sebɛa.

Bdan yewdan-nni ttalyen x tzeqqa, qellɛen (qedjɛen) tiḥenya n tzeqqa ar ami x-as tt-snuqqben. Iwyen-dd tizizwa ferrɣen-tent xaf-s, qqden timessi di tsumaḍ n wari. Bdan neṭṭren x-as timessi, axxam-nni yeccur s tzizwa d ddexxan ; tizizwa ttmunent x wergaz-nni, zeɛɛfent deg-s, idwel wer ittwili ula d ijj n ḥajjet. Bdan yewdan neṭṭwen xaf-s zi tẓeqqa, ṭṭfen-t qqnen-as ifassen ɣer deffar, ssufɣen-t-idd ɣer berra, ɣeḍlen-t ɣer tmurt ; bdan qqaren-as yayet ɛemmi-s : « d ta jaz’-nnec ɛla xaṭer d cekk i wer ifehhmen azellif-nnec ». Nitni qqaren-as ammu nitni ttqessan deg-s s lemwass. Ḥedd ittqessa-t zi txelxamin n ifassen, ḥedd ittqessa-t zi tɣemmar n tɣerdin, ḥedd ittqessa-t zi tɣarent. Netta iddar ɛad, wer isɣuyyu , wer issiwil ; ttqessan-t tanya zeg ifadden, bdan ttqessan deg-s s lmuss zi ɛla mkul amkan ar ami wer deg-s qaɛɛ qqimen idammen ; qssen-as ablul-nnes, ggin-as-t deg uqemmum.

Yusa-dd ijjen zeg ayt ɛemmi-s, yekkes-dd taxedmit, yegga-s-tt di tiṭṭ, iqleɛ-as-tt-idd, iɛawed-as i tenneɣnit, iqleɛ-as-tt-idd am weqcur.

Netta ɛad idder amenni, yessaḥrat, lexdenni ruḥen iwyen-dd timessi, farrɣen-tet xaf-s ar ami yenwa. Lexdenni ulyen x taddart-nnes hedmen-tet, sḥerqen-tet.

Leḥwayej i yufin di taddart n wenni, qaɛɛ, wen yufin ca n ḥajet yeksi-tt. Ttuɣa ɣer-s tlata n tserfin n imendi, ksin-dd imendi merra, nḍaren-t ɣa berra zellɛen-t ; wer t-yiwyen ɣer yinni wer ɣer yelli ca, ɣer imeẓlaḍ i t-yiwyen. Ferqen-t x tcuccay-nsen

Amaynu

Yeqqen ɣer-s

Min dak-tenna yemma-k ula d necc tenna-ayi-t yemma.

Deg ijj n wass di zzman iεdan, memmis n uɣeṛḍa imdukkul aked memmis n umucc.iraren, ferḥen, sseεdan ass-nnsen d aṣebḥan qbala. yiweḍ-dd uεecci kul...

Samuel Biarnay, Afransis-nni i yessnen Tarifiyt di beddu n lqern n 20.

Samuel Léonard Biarnay, ilul di 15 Yennayer 1879, di Saint-Laurent-du-Cros, maca yemmut di 10 Kṭuber 1918 di Arbaṭ, d anessmezzeɣ d Afransis. Igga ca...

Min tessnem x « Rusadir » niɣ x Mlilet taqdimt ?

Rusadir ttuɣa-tt d ijjen tendint, qqaren belli tettwagg s ufus n ifuniken d Irumaniyen, maca din wi iqqaren ila abilaj n Rusadir ggin-tt Imaziɣen...

Tamesmunt n « Ad nuru i yimyura s Tmaziɣt » tessnewju Andic Cahid

Tamesmunt n "ad nuru i yimyura s Tmaziɣt", iggur ad tegg ijjen wemsagar d aseklan ggin-as i yisem « Mayd nnan idlisen ? » aked umari Cahid...