Tura‑t Fatiḥa Ɛisawi
Deg ij n wass mkul asegg°as ittas-dd ij n wargaz qqaren-as « bacix » ɣer ca n teqbilt zi tqebbal n Arrif, argaz-a wer t-yessin ḥedd yirreḍ tahidurt n ikarri niɣ n lεenzi islessaq akid‑s accawen-nnes, ittegg amezgun, Ttmunen xaf‑s iḥenjiren imeẓyanen d yenni ymeɣren, iggur isqerqub x tudrin ḍeffaren‑t awarn-as ceṭṭḥen, ttiraren akid‑s, ttɣennjen-as :
Bacix yexs lqeddid
Rebbi yekkes‑as-dd ayeddid
Bacix yexs ad isu
Rebbi iksas-dd asersu
Leεwayd‑a wer qqiment ca di Arrif, qqaren ca n imarezzuten d Irifiyyen belli tnamit‑a n bacix temmut di arrif aked unaggaru n 70. Maca nettaf εad sfuglan zeg‑s Imaziɣen di ca n tneddam‑nneɣni di Lmeɣrib tsemman‑tt » bujellud » mkul lεid ameqqran, xmi yirrḍen iḥudriyyen d tḥudriyyin tahidurt d waccawen n ikarri niɣ n lεenzi .. xezzren man wen ɣa yeksin isem n « bujellud » mkul aseggʷas.
Imarezzuten terran tnamit-a n Imaziɣen ɣer imezwura i ttuɣa ittamnen s wakucen « tanit d wamun »,
Tanit d takuctt n tayri d tarwa d ujenna. yenna herodot » tanit ttuɣa tyirreḍ ddreɛ i ittwaggen s thiḍurt n lεenzi xmmi tetteffeɣ deg umquṭṭes (ad tegg lḥeb) », yeqqar εawed « timɣarin timaziɣin n libya ttuɣa tteksent cεar i thidurt n lεenzi yirḍen‑t.
Amun ittwassen s waccawen d uzellif n ikarri, mamk nssen ikarri ɣer Imaziɣen ɣer-s ccan yemɣar, netta d amatar n tarwa d uɣemmuy d tezmart (leqsuḥeyyet).
Mamek nettaf yenna Èmile laoust » bujellud wer yelli d taqessart waha, ulid d taḍeḥḥakt waha, bujellud netta zi leεwayd n Imaziɣen umi ttuɣa ttamnen s wamun akuc n ukarri ».
