Mayemmi ca n lefquyat wer ḥemmlen timɣarin timaziɣin?

Azgen ameqqran n Imaziɣen teṭṭfen mliḥ di leԑwayed-nnsen d tussna-nnsen; i ssemɣarant zi tudert. Tinamitin-a dag-sent amsedder d umsumuḥ. 
Tamɣart ittili ɣer-s ijjen wazzareg mani tzemmer a tessiwel dag-s x ixef-nnes. Maca deg iseggusa imeggura, ca n “Ixwanjiyen” tteggen ijjen umseksi aked ca n ԑadat n Imaziɣen, minzi qqaren wer d-ttisent ca aked lislam.

« ixwanjiyen ttexsen ad fesren ijjen lislam walli nneɣ« 

ixwanjiyen ttexsen ad fesren ijjen lislam walli nneɣ, ttexsen ad ṭemmsen tussna-nneɣ”, d manaya i yeqqar Brahim, d ijjen uḥudri zi ddcar n “Ayt Zineb”, jjwayeh n Warzazat, deg yeffus n Lmuɣrib.

Irni iqqar “aqqa ixwanjiyen-a, hekk°an-d x temɣarin aṭṭas, minzi ɣer-sent ijjen wemkan d ameqqran deg wamun Amaziɣ, ttexsen ad ssidfen ca n ixarrisen deg uzellif-nnsent, zeԑma amexmi arruḍ i di yella ikuluriten ḥram, ittxiss-asent ad kksent tiggaz zi arrimet-nnsent”.

Ca n imeɣnas n Tmaziɣt rrin taynit i ca n teyrawin d tejmaԑin axarres-nnsent d aradikal, ttexsent ad beddlent ca n ԑadat ɣer Imaziɣen i yellan di ledcur.

« tiyemmatin-nneɣ d tḥennatin-nneɣ ttuɣa wer ssinent ddin »

Ttuɣa wer tzemmred a tafed timeɣriwin d uraren n Imaziɣen wer dag-sent ittili “uḥidus”, i yellan d ijjen marka n ccḍih ittraḥ akid-s leɣnuj. Timɣarin cerrkent dag-s aked irgazen; ca n twacunin Timaziɣin dewlent ttagint ad ceḍḥent minzi qqarent aqqa “ḥram”.

Deg yiger-a teqqar Ḥanan i yellan d ijjen tḥudriyt d Tmaziɣt zi ddcar n “Ayt Zineb” jjihet n Warzazat, “di min izwaren ttuɣa nceṭṭe “Aidus”, maca lefquyyat nnan-aneɣ aqqa tenni iceṭṭḥen aked uɣezdis n wergaz, Sidi Rebbi a tt-iԑeddeb mseqqem. Tiyemmatin-nneɣ d tennatin-nneɣ ttuɣa wer ssinent ddin”.

“Aḥidus” netta issemɣara zi tudert d tmexsa deg wamun Amaziɣ, bac ad ssiwlen dag-s x tmeslayin I yeqqnan ɣer tudert takuyast.

“wer nzemmer a nxayel ila tudert-nneɣ bla ccḍiḥ d usemɣer zi tudert”

Imeɣnas n Tmaziɣt ttagin x ddegg-a n wawalen iqqaren lefquyyat, i ittḥarmen ccḍiḥ n temɣart deg “uḥidus”. Imeɣnas-a qqaren aqqa Aḥidus isnufsul tamɣart.

Saԑid i yellan netta zi Xnifra, i d-yusin deg waṭlas anammas, iqqar “wer nzemmer a nxayel ila tudert-nneɣ bla ccḍiḥ d usemɣer zi tudert, a nsel i tniɣt n temɣarin d nitenti ttɣennjent deg idurar I yuԑlan bac ad ssiwlent x teykatin-nnsent”.

“Cerḍeɣ tiggaz minzi d ԑada-nneɣ”.

Irni inna, “ttexsen ad aneɣ-kksen tudert, maca s manaya nitni ttekksen-aneɣ tussna-nneɣ d tmagit-nneɣ”.

Zegga ttuɣa tiggaz n Imaziɣen d zamul n waẓẓli n temɣart deg wamin Amaziɣ, idwel d tala n lԑurret d ḥcuma, Mina (61 iseggusa) tzeddeɣ di Werzazat, yeffus n Lmuɣrib “Ttuɣa cerḍeɣ tiggaz minzi d ԑada-nneɣ, maca xenni ttuɣa wer ssineɣ ca ila qa ḥram, ԑawed aqqa sidi Rebbi ineԑԑel tamɣart-nni i yeggin tiggaz”.

Tiggaz d wudem zi tussna n Tmaziɣt, ttuɣa timɣarin cerrḍent tiggaz xmi ttexsent ad melkent niɣ wwḍent ad melkent; d nitenti ttԑawadent izlan ssawalen x uẓuyyet d tmexsa-nnsent i ucrik n tudert-nnsent.  

ixarrisen iԑeffanen udfen-d x wamun-nneɣ”

Nzemmer a nemmel zi ttsawar n tiggaz di tussna n Tmaziɣt ca n izumal am wenni n tfukt, itran, tiɣerḍmiwin ula taseṭṭa n zzitun d ufiɣer.

Imeɣnas n Tmaziɣt ttexsen ad bedden deg wudem n ddegg-a n uxarres aradikali, i yettxsen ad iṭmes tussna n Tmaziɣt, axmi ittejja Imaziɣen ad akan s tigg°di zeg uԑeddeb n Rebbi, ittejja-ten ad ɣilen ila qa ԑadat-nnsen maci d timselmin.

Ameqqran n tmesmunt Tamaziɣt n tseqqar n wemdan, Bubker Unɣir inna i “Independent Arabic” aqqa “ixarrisen iradikaliyen i d-yudfen x wamun, tthuddan x umyanaw adelsan d umzruy ameqqran I di ԑicen Imeɣrabiyen aṭṭas zi mani”.

“ԑadat ttenqaḍant s lftawa”

Irni inna uselway n tmesmunt Tamaziɣt n tseqqar n wemdan “axarres-a aradikali, ijja later-nnes x uɣezdis n tussna, d waṭṭas n ԑadat, ameknaw di ca n ledcur di Sus, iffus n Lmuɣrib, ttuɣa din ijjen ԑada, I tteggen midden awerni lԑid ameqqran nican, qqaren-as s Tmaziɣt “Bilmawen”, iḍfer inna “ԑadat-a bdant ttenqaḍant s ddegg-a n lftawi, ixarrisen-a iԑeffanen, maca aqqa ԑada-ya, txelleq-d amsawaḍ jar irgazen d temɣarin, ttɣennjen bac ad ggen lefrajet”

Amaynu

Yeqqen ɣer-s

Min teɛna Rosa Parks issnekkren aɣewweɣ kunṭra i ubeṭṭu amessaẓur deg umarikan ?

Xminni i dd-njebbed awal x izumal n unhezzi n tlelli tameddant d umeglissaẓur (antiracisme)  deg umarikan, ad yili nettat zeg wudmawen i dd-ittasen ɣer...

Zi Tefrunkufunit d Tɛurba ɣer Tmaziɣufunit

Deg wemsagar ameggaru ittwaggen di tegzirt n Jerba (Tunes) i yellan d ijjen tmurt d Tmaziɣt, mmelqan dinni imɣaren n Tefrunkufunit maḥend ad bedden...

Samuel Biarnay, Afransis-nni i yessnen Tarifiyt di beddu n lqern n 20.

Samuel Léonard Biarnay, ilul di 15 Yennayer 1879, di Saint-Laurent-du-Cros, maca yemmut di 10 Kṭuber 1918 di Arbaṭ, d anessmezzeɣ d Afransis. Igga ca...

Min tenna Wikipedia X Naser Zzefzafi?

Naser Zzefzafi (isem n Zzefzafi ikk-dd zeg « Azefzaf ») ilul netta di 04 nufember 1979 di Lḥusima (Arrif), d ijjen umeɣnas d asertan d Arifi....