« Idernan » d ijjen ԑada d taqdimt, tesmuna jar tawmat

Tessufeɣ-d Faṭima Acwiḍ tiseɣnas-nnes tiqdimin i tyerreḍ deg wussan am yina, tired ula « Abraԑ », i yellan d jjen marka n warruḍ n Tmaziɣin i ttwazewwqen s tnewwacin, zi senni tessers « xiṭ rriḥ » x uzellif-nnes ittwaggen s nnuqret.

Faṭima tegga lḥenni, tgeffeḍ taddart, qbel ma a traḥ a tẓer timɣarin-nniḍen n Ayt Ḥmed, jjwayeh n Teznit bac ad ssujden macca n Idernan.

Ayt  Ḥmed zi tqebbal n « Anzi » i yellan deg waṭlas ameẓẓyan, imezdaɣ-nnes ssujaden maccat-nnsen tiqdimin zzag-sen « ssefnej », aɣrum n « afarnu » ittwassnen ula s « Tafernut » (Ijjen ddeg n weɣrum ibbuṭṭeḥ, yegga am « pizza »).

Maci ḥa ssefnej d weɣrum n « Afarnu » i d-ssujadent timɣarin waha, maca tteggent ula d ijjen seksu ittmeccan aked « Amlu » (tteggen dag-s zziyt n wargan d waren n lluz yurfen), aked ijjen ṭṭajin n weysum n yiɣid d tlussi d tammemt.

Macca n wafra

Lmusem n idernan ittwaḥsab d ijjen wagla d adelsan d Maziɣ, ibedda zi Yennayer ar Mares, d ijjen ԑada d taqdimt, iwdan dag-s ttnewjiwen ɣer wayawya, jer tqebbal i telt-yyam di simana (lexmis, jjemԑa d ssebt).

Idernan ittxes ad issesleḥ midden jar-asen ula kṭer yenni i ttmenɣan, xenni Imaziɣen n wemkan-a beddan tteggen ficta zi tqebbal n Tafrawt, Amlen, Idda wg°niḍif, Ayt Swab, a nekk x Tahala d Ida wsemlal, a naweḍ ar Idaw baԑqil, Arsmugen di Anzi d min dag-s d-yunuḍen.

Ficta tbedda di jjihet n Anzi di teqbilt n Ayt Ḥmed di lexmis ameggaru zi yennayer, tḍeffar-it taqbilt n Idaw baԑqil di lexmis amezwaru zi Febrayer, uca tettas-d twalat n teqbilt n Aday di lexmis wis tnayen zeg wayur-a s ixef-nnes.

Alaḥsab ca n yemɣaren n tqebbal-a tina, qqaren belli Idernan ittas-d bac ad ismun tawmat jar tiqebbal-a tina, mani yenniḍen ttwalan ila ittas-d bac ad ssemɣren zi nnwac n lluz ittwassnen di jjwayeh-a.

D agla, ittraḥ ittweḍḍar

Ijjen zeg inni itteggen urar n jjihet n Anzi deg waṭlas ameẓẓyan Lԑerbi Lecger deg wawal-nnes aked Aljazeera.net « Idernan d ijjen ԑada d Tmaziɣt d tadelsant d taqdimt tebda tettwaḍḍara, minzi imezdaɣ tteffɣen zeg wemkan-a ttraḥen zeddɣen mani nniḍen ».

Lԑerbi iqqar ila Idernan lux dewlen ttwaggen di tudrin, di lwacunat, min yejjin tafidiralirt n tmesmunin tettxarres bac ad tt-tessedder, ad tsewweq i Imeɣrabiyen-nniḍen s ijjen ufistibal irẓem, imezdaɣ n wemkan-a fessren dag-s, maccat-nnsen, ԑadat-nnsen d warruḍ-nnsen i inerzaf n wemkan-a.

Iqqar ila aqqa aẓwer n « Idernan » ittԑeqqab ɣer Sidi Muḥemmed Aԑejli ittwassnen deg wemkan-a, d netta i yeggin afra jar tiqebbal deg wussan n « ssiba », mani midden ila beṭṭan macca d tisent.

Aked  uɣezḍis-nniḍen, din wi iqqaren aqqa idernan yegg-itt Abu Yaḥiya Lԑutmani Lgersifi immuten aseggas n 1585.

Maca waxxa ittuqiԑ umsebḍi di manaya, tettɣima d ijjen ԑada ifessren tawmat jar tqebbal.

Timɣarin n jjihet n Anzi deg waṭlas ameẓẓyan, ttacant s uԑeffar wami cerrkent deg usedder n ddegg-a n ԑada, ḥḍant arruḍ-nnsent, tteffɣent zzag-s.

Llant timɣarin cerrkent deg Uḥwac, ttɣennjent maca bla ma ad mmlent udem-nnsent, tteggent ijjen uḥewwaq iddal wudem-nnsent.

Faṭima Asmamid, d nettat tuɣa tessujad aɣrum n « Afarnu », teqqar ila idernan yus-d i wemsuluḥ jar midden, tarwa n tmurt ttexsent ad t-ḥḍan, bac wer ittwattu ad iweḍḍer.

Amaynu

Yeqqen ɣer-s

Samuel Biarnay, Afransis-nni i yessnen Tarifiyt di beddu n lqern n 20.

Samuel Léonard Biarnay, ilul di 15 Yennayer 1879, di Saint-Laurent-du-Cros, maca yemmut di 10 Kṭuber 1918 di Arbaṭ, d anessmezzeɣ d Afransis. Igga ca...

Tamesmunt n « Ad nuru i yimyura s Tmaziɣt » tessnewju Andic Cahid

Tamesmunt n "ad nuru i yimyura s Tmaziɣt", iggur ad tegg ijjen wemsagar d aseklan ggin-as i yisem « Mayd nnan idlisen ? » aked umari Cahid...

Aɣennij anegdud g Arif : amezruy d termitin

Amari: Mimun Lwalid Asuɣel: Sufyan Lhani Mala taẓuri d afares animan axerras n kul tagrawt tanefgant, aqa Arif ɣur-s asneflul-ines g uẓawan d tedyazt d ccḍiḥ...

« Taqerfit » niɣ lḥubb asemmaḍ jar iḥudriyen deg idurar n waṭlas.

Aṭṭas i yettɣilen ila amlussun jar wewtem d tewtemt axmi ttuɣa wer yelli di ledcur qbel ma ad dd-banent traccwin tinamunin, minzi amun ila...