Ass ameggaru n Mulay Muḥend gi Arif

Leḥkayet- a ksiɣ-tt-idd zeg udlis n A. Renisio: “ÉTUDE  SUR LES DIALECTES BERBÉRES DES BNI IZNASSEN, DU RIF ET DES SENHAJA DE SRAÏR. GRAMMAIRE, TEXTES ET LEXIQUE”.1932.

Iεawed-as-tt , Ḥemmadi Ben Sɛid zi Ait Weryaɣel, zi Ayt Ɛli, zeg ubilaj n Ayt Mussa Uεmar réfugié rifain ass n 29 zi 06 zi 1926.

Leḥkayet-a, tettkemmal s twinest-a“Yugur, afransis iqqim din” Mulay Muḥand  ssufɣen-t zi tmurt-ines, netni qqimen, zi lweqt-nni ar lux.  Am wass-a;  06 zi 02, i yemmut gi tmurt n meddin (Lqahira, Masar) xelli d lxecbit-ines neggama a tt-idd-nesrewweḥ ar Arif.

Amezwaru raḥen Si Muḥammed Azerqan “Punto”[1] d Ḥeddu Lekḥel ar Ujdir, rezzun ṣṣlaḥ ar Ufransis.

Wami i dd-rewwḥen, dewlen-dd akkid-sen tnayen n lḥukuma gi ṭiyyarat tlata. Inna-sen Ɛebdelkrim i lqum-ines; aqa a dd-asen lḥukuma n ufransis, nettazzel gi ṣṣlaḥ. Aqa wen i dasen-ɣa isxesren ci, iḍebber i uzellif-ines.

Ɛawed qqimen gi Tmasint yumayen, hwan lḥukuma ar Ujdir ar lxeṭṭ n lbaruḍ jar umeslem d useppanu. Ṣewwren kulci, uka dewlen-dd ar Tmasint. Lḥukuma nyin gi ṭiyyarat, ruḥen.

Ruxen, ḍrin, Si Ḥmed n Lḥaj Ciddi d Si Muḥend Azerqan “Punto”, nyin gi fragaṭa ufransis, teksi-ten zi mariya n useppanyu. Iksi-ten nhar n larbeɛ. Lexmis, jjemɛa ag uɛecci, xeḍlen-dd. Wami i dd-xeḍlen, nnan-as i mmi-s n Ɛebdelkrim:” aqa ur illi bu ṣṣlaḥ, ag ṣṣbeḥ d lbaruḍ”

Wami i yesbeḥ lḥlal, yuqeɛ lbaruḍ jar-neɣ d useppanyu. Usin-dd ag ṭiyyarat d lefraget d lburqi, uka ccaten.

Afransis, igga-dd lbaruḍ x Igzennayen, x Ayt Ɛmart d Ayt Ɛebbu. Tudecca-nnes, igga lbarud x Ijeɛwanen. Ɛawed tudecca nneḍen, igga lbaruḍ x Ayt Mezduy. Ɛawed isugg ar lmeḥkama n Targist. Usin-dd Ayt Ḥdifa d Ayt Ɛebḍellah ad ɣarsen x ufransis.

Mmi-s n Ɛebdelkrim aqa-t gi Kemmun, igg°ed zeg Ayt n Arif a t-ɣedren, uka yugur ar Sidi Ḥmidu Wazzani ar Snada. Yusi-dd Sidi Ḥmidu ar Targist immelqa ag ufransis. Usin-dd akid-s lḥukuma n ufransis ḥetta ar mmi-s n Si Ɛebdelkrim.

Wami msagaren, ṣerḥen, issekk netta mmi-s n Ɛebdelkrim ar si Ɛebdeslam uma-s, inna-s: ag ufransis aqa neṣleḥ, mala yusa-dd ci n lɛesker n ufransis aqa ad tewtem.

Ḥetta wami d tmenya, uka nufa ixeḍel-dd lɛeskar n ufransis. Lmedbuḥ yekka-dd x uɣzar n Bu Saleḥ, ḥetta wami  yexḍel ar trata n Kemmun. Ɛmar n Ḥmidu yekka x Ayt Yeṭṭeft ar lerbeɛ n Tufizt. Wami yexḍel, din ig yeqqim.

Lɛesker n ufransis d lḥukuma-ines nddhen-dd ḥetta ar taddart mani ittawa mmi-s n Si Ɛebdelkrim, ḍewwaren i taddart, bdan qqazen icubar.

Mmi-s n Ɛebdelkrim ila igg°ed a t-ɣedren imselmen, uka isɣat ar ufransis.

Issekk ufransis ar ddwab, wami i dd-xeḍlen ddwab, bdan ttceddan gi lqecc-ines qqaɛ. Yugur, afransis iqqim din.


[1] Tusi-dd zi tseppanyut, punta: pointe et par extention “ mégot” .Qqaren zeɛma  gi temzi-ines ila ijemmeɛ ibuntwen gi mlilt. Ssaniti i dd-tusa lekneyyet-ines.

Tessufeɣ-it-idd, tɛawed-as tira: Miluda LḤENKARI

Ɛebdelwaḥed Ḥennu
Ɛebdelwaḥed Ḥennuhttps://lerifain.fr/
S tira.. iles yeccat iẓewran...

Amaynu

Yeqqen ɣer-s

Samuel Biarnay, Afransis-nni i yessnen Tarifiyt di beddu n lqern n 20.

Samuel Léonard Biarnay, ilul di 15 Yennayer 1879, di Saint-Laurent-du-Cros, maca yemmut di 10 Kṭuber 1918 di Arbaṭ, d anessmezzeɣ d Afransis. Igga ca...

Tamesmunt n « Ad nuru i yimyura s Tmaziɣt » tessnewju Andic Cahid

Tamesmunt n "ad nuru i yimyura s Tmaziɣt", iggur ad tegg ijjen wemsagar d aseklan ggin-as i yisem « Mayd nnan idlisen ? » aked umari Cahid...

Aɣennij anegdud g Arif : amezruy d termitin

Amari: Mimun Lwalid Asuɣel: Sufyan Lhani Mala taẓuri d afares animan axerras n kul tagrawt tanefgant, aqa Arif ɣur-s asneflul-ines g uẓawan d tedyazt d ccḍiḥ...

« Taqerfit » niɣ lḥubb asemmaḍ jar iḥudriyen deg idurar n waṭlas.

Aṭṭas i yettɣilen ila amlussun jar wewtem d tewtemt axmi ttuɣa wer yelli di ledcur qbel ma ad dd-banent traccwin tinamunin, minzi amun ila...