Manaya i ɣa tessned x umseksi jar Lmuɣrib d Pulisaryu

Ageddim-nni zzat i tmura tirewsanin. Tala: Dw

AFP Reuters (DW)

Aṭṭas n imuḍaf (observateurs), ttrajan ad yemsar ijjen umseksi d ujdid jar Lmuɣrib d Pulisaryu ig irezzun x uzarug. Pulisaryu, tefser ass n 13 nufember ijjen usiweḍ (communiqué) teqqar g-s belli amestfaq-nnes aked Lmuɣrib x usbeddi n uqerṭas min ɣer tewweḍ timura imunen (ONU) ca n tlatin iseggusa zeg wami lux wer yeqqim. Aya yus-d awerni ijjen unhezzi yegg-it Lmuɣrib maḥend ad yerẓem abelleɛ n webrid i tegga Pulisaryu di Lgergarat ig ittawin ɣer Muriṭaniya.
Tina d cwayt n tidawin (sing. Tidet) x umseksi-ya wa:

asayrar d igelwan

Ṣṣeḥra dag-s ca n 266 alef n ukilumiṭer amekkuẓ, aqqa-tt x lebḥer aṭlanṭik. Di Ṣṣeḥra din ijjen uyeddim ittcuqqa jjihet n ccerq-nnes d yeffus-nnes. Asayrar-nni (l’espace) illan jar Lezzayer d uyeddim-nni, teqqar x-as Pulisaryu belli tamurt-nni « tennufsel ». Anict n tmurt i yellan di Ṣṣeḥra d wenni d asayrar ig illan di Briṭaniya amen tekmel, maca dag-s drus n imezdaɣ. Walaktayenni teccur s igelwan adu tmurt-nnes, ameknaw afusfaṭ. Lmuɣrib iqqar qa tammurt-nni nnes, ad x-as iḥkem amec ttuɣa x-as tetteḥkam Spaniya deg ijjen lweqt. Maca zeg ijjen uɣezdis nniḍen, ca n imezdaɣ n Ṣṣeḥra, ggin Pulisaryu maḥend ad awḍen ad ggen ddewla-nnsen d tanimant x Lmuɣrib.

Aḍuqqez n umseksi

deg usegg°as n 1975 i yebda umseksi-ya. Zegga tsinya Spanya aked Lmuɣrib d Muriṭaniya kunṭra n Madrid. X manaya, Muriṭaniya d Lmuɣrib bḍan Ṣṣeḥra x tnayen izegnan. Maca iseḥrawiyen i yeggin Pulisaryu (isem-a ismuna awal n « tanyert tagdudant n usnufsel n tala tazegg°aɣt d wasif n wureɣ »), ugin x kunṭra-nni, lexxu tettren Ṣṣeḥra ad tebḍa x Lmuɣrib. Tudef Pulisaryu deg ijjen umseksi aked Lmuɣrib d Muriṭaniya. Maca tameggarut-a tegga ijjen usinyi n wafra aked Pulisaryu. Tamunt Tafrikant ula d nettat tettbedda aked Pulisaryu, mayen yejjin a x-as iddiq Lmuɣrib i waṭṭas n iseggusa.

Tala: DW

Min teqqar lmeḥkama n tezreft tamaḍlant?

Tenna lmeḥkama n tezreft tamaḍlant di Dinhax deg usegg°as n 1975 belli dinni timeqqan jar Ṣṣeḥra aked Lmuɣrib d Muriṭaniya. Maca timeqqan-a tina wer ttikk°ḍent ɣer tamasset (siyyada), Awerni 16 n iseggusa n lḥerb d imenɣan, sbedden Lmuɣrib d Pulisaryu aleɛleɛ n uqerṭas jar-asen. Aya deg usegg°as n 1991. Maca Lmuɣrib issers fus-nnes x 80% n tmura n Ṣṣeḥra. Atṭas qqaren belli Ṣṣeḥra d ijjen tmurt i yejja uḥewwes ɛad wer tettwaseffi.

Tyumi d tukkerḍa?!

Din ijjen ugeddim jar tmura min xef issers fus lmuɣrib d imukan irawsanen (neutres) niɣ « timura innufslen » amek x-asent yeqqar Pulisaryu. Tineddam ameknaw Leɛyun, Ssmara d Ddaxla zi tneddam timeqqranin i yellan deg wemkan-a. Lmuɣrib yeqqar belli yegga tyumi i imukan-a zegga i x-asen iɣasṭar ttmenyat. Maca Pulisaryu ɛawed teqqar ila Lmuɣrib ittegg tukkerḍa i igelwan n sseḥra, imezdaɣ n sseḥra wer ttestifiden ca zeg igelwan-nni.

Hi Lezzayer, min teqqar?

Di Tinduf ig illan x ucal d Azzayri, aṭṭas n yeḍliben d iseḥrawiyen (ruḥen dinni zegga tebda lḥerb). Ca n nnumrawat qqaren ila din jar 100 alef d 200 alef. Maca la d ijjen ma issen anict i dinni n yiwdan miyya di miyya. Tinduf nettat tudes aṭṭas i Lmuɣrib. Tnayen n tmura ggin tizemmar-nnsent maḥend ad tbedd Pulisaryu x iḍaren-nnes, tamezwarut d Lezzayer i ttuɣa ittemseksin zi lebda aked Lmuɣib, ula d Libya deg wakud n Mɛemmer Lgeddafi. Rrbaṭ tettegg tizemmar-nnes maḥend ad tessqneɛ timura n umaḍal x tmeɣrabit n tmurt-nni min xef ittemseksin. X manaya wwḍent ca n tmura ad reẓment lqunsawat-nnsen di Leɛyun.

Timura imunen, mayen teqqar la d nettat?.

Minzi wer din la d ijjen ufessay al lux ɛad. Timura imunen tsettef Ṣṣeḥra d ijjen tmurt « wer ɣer-s bu uṭunumiya » nnes. Yiḍ-a Lminursu tḥetta aweqqer n usbeddi n uqerṭas, mamec tesseggur ca n imharwuḍa jar tnayen-a iɣezdisa. Timura imunen waxxa amenni wer tiwiḍ ca ad taf ca n useffay i umxumbel i yeqqimen yedder kter zi rebɛin iseggusa. Igga imxumbal ḥma ad tettwabna ijjen tmunt n Lmuɣrib ameqqran ig ifeclen.

Amaynu

Yeqqen ɣer-s

Takuppat n umaḍal 2022: Umi acrak n tseḍma n Lmuɣrib imseḥ Imaziɣen.

Yura-t: A. Bodetti Asmezzeɣ zi www.middleeasteye.net/ Mala “amaḍal Aɛrab” imun ɣer deffer i Lmuɣrib deg wecrak-nnes di tkuppat n umaḍal, ca n Imeɣrabiyen...

Min teɛna Rosa Parks issnekkren aɣewweɣ kunṭra i ubeṭṭu amessaẓur deg umarikan ?

Xminni i dd-njebbed awal x izumal n unhezzi n tlelli tameddant d umeglissaẓur (antiracisme)  deg umarikan, ad yili nettat zeg wudmawen i dd-ittasen ɣer...

Spanya tettagi ad tenɛem s min tegga d ɣezzu di Arrif.

Ila ca n tebratin i yettunuḍen, qqarent ila Spanya txes ad tenɛem s min tegga di Arrif, uca ad tewwec 100 melyun yuru...

Dzayer – ddewla teḥkem s ɛecra n iseggusa teqqen x ukarikaturist Aqbayli Ɛinuc

Tasenbḍayt n Bgayet teḥkem-dd s ijjen leḥkam maḥend ad tḥebbes akarikaturist Aqbayli Γilas Ɛinuc. Tewca-as ttuhmet n « useɣḍel zeg uselway n tegduda d ubersigg°ed ». Ijjen...